Μανταρίνια

Μανταρίνια 

Το μανταρίνι είναι ο καρπός της μανταρινιάς (επιστ.: Citrus reticulata, Κιτρέα η δικτυωτή), ενός μικρού εσπεριδοειδούς δένδρου. Μοιάζει πολύ με το πορτοκάλι. Το σχήμα του δεν είναι σφαιρικό αλλά ελλειψοειδές. Τα μανταρίνια τρώγονται συνήθως ωμά ή σε φρουτοσαλάτες. Το δέντρο είναι πιο ανθεκτικό στην ξηρασία από ότι ο καρπός. Το δέντρο είναι αειθαλές, ευαίσθητο και εύκολα καταστρέφεται από το κρύο .Φύεται σε τροπικά και υποτροπικά κλίματα

Καλλιέργεια

Τα μανταρίνια καλλιεργούνται σε πολλές χώρες, όπως η Ισπανία και η Ελλάδα (κυρίως στην Κρήτη και την Χίο).

Η μανταρινιά, όπως και τα υπόλοιπα εσπεριδοειδή, κατάγεται από την ανατολική Ασία (Κίνα, Ινδονησία κ.α.), όπου και καλλιεργούνταν αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν φτάσει στην Ευρώπη. Οσον αφορά τη χώρα μας, οι πρώτες αναφορές ανάγονται στο 1829, οπότε αναφέρεται πως την έφερε στον Πόρο ο Ρώσος ναύαρχος Χέιδεν.

Σήμερα η καλλιέργειά της στην Ελλάδα καλύπτει έκταση περίπου 57.000 στρεμμάτων. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Αργολίδα, με 19.200 στρέμματα, και ακολουθούν Αρτα, Λακωνία, Χανιά, Κορινθία, Θεσπρωτία, Αιτωλοακαρνανία, Μεσσηνία κ.λπ. Στην αγορά βρίσκει κανείς από τον Οκτώβριο έως και τον Απρίλιο πολλές ποικιλίες και υβρίδια, οι κυριότερες εκ των οποίων είναι οι εξής:

α. Το κοινό μεσογειακό μανταρίνι (Citrus deliciosa), με καρπούς που ωριμάζουν από το Δεκέμβριο μέχρι το Φεβρουάριο. Διακρίνεται για τον λεπτό φλοιό κιτρινοπράσινου χρώματος, με σάρκα χυμώδη, πολύ αρωματική και γλυκιά, που όμως έχει πολλούς σπόρους (σπέρματα). Κάποτε ήταν η μόνη που καλλιεργούνταν στη χώρα μας, αλλά σήμερα εκτοπίζεται συνεχώς από τις άσπερμες ποικιλίες. Πλέον συναντάται κυρίως στη Χίο, την Κάλυμνο και την Κρήτη.

β. Οι κλημεντίνες (Citrus reticulata) Αλγερίου, Ισραήλ, Πόρου, Ρόδου κ.λπ. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους με σφαιρικό, πεπλατυσμένο σχήμα. Η επιδερμίδα τους είναι λεπτή, πορτοκαλοκόκκινη, που χαλαρώνει κατά την ωρίμαση, ενώ η σάρκα τους είναι αρωματική, γλυκιά και άσπερμη ή ολιγόσπερμη. Με πορτοκαλί καρπούς, που ωριμάζουν από Οκτώβριο μέχρι Ιανουάριο, είναι η πλέον διαδεδομένη ποικιλία στην Ελλάδα.

γ. Τα σατσούμα (Citrus unshiu), τα οποία στην Ελλάδα καλλιεργούνται σε περιορισμένες εκτάσεις. Με καταγωγή από την Ιαπωνία, η ποικιλία αυτή έχει μικρούς έως μεγάλους σφαιρικούς καρπούς, πεπλατυσμένους, άσπερμους, αρκετά γλυκούς και ελαφρώς υπόξινους. Ο φλοιός τους είναι λεπτός, πορτοκαλί χρώματος, ο οποίος χαλαρώνει κατά την ωρίμαση. Ωριμάζουν από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο.

δ.Τα Ενκορ (Εncore), μια όψιμη ποικιλία που ωριμάζει από το Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους και η επιδερμίδα τους πορτοκαλοκίτρινη. Η σάρκα τους είναι πλούσια σε χυμό, γευστική, αλλά με πολλά σπόρια.

ε. Τελευταία, αλλά εξίσου σημαντική είναι η Ορτανικ (Citrus reticulata). Μια μεσοπρώιμη ποικιλία, με πολλά σπέρματα, που ωριμάζει από τον Ιανουάριο μέχρι το Φεβρουάριο. Ο καρπός της είναι μεγάλος και πλακέ. Εχει σάρκα ζουμερή, γευστική και αρκετά αρωματική.

Πως καλλιεργείται

Στο χώμα ή σε γλάστρα

Η μανταρινιά είναι ένα πολύ όμορφο δέντρο. Ως καλλωπιστικό φυτό, μπορεί να φυτευτεί σε μεγάλη γλάστρα, χωρίς να έχει μεγάλες ανάγκες σε φροντίδα. Από την άλλη, στο χώμα θέλει ζεστό κλίμα και θερμοκρασίες που το χειμώνα δεν πρέπει να πέφτουν κάτω των -2° C. Σε περιπτώσεις, δε, που η θερμοκρασία πέσει κάτω από τους -5° C, η μανταρινιά αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης (καλό είναι σε αυτές τις περιπτώσεις να προστατεύουμε τους κορμούς των δέντρων, ιδιαίτερα αν είναι νεαρής ηλικίας, με κάποιο αντιπαγετικό υλικό. Σε περιοχές με ζεστό κλίμα και υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία, οι καρποί είναι μεγαλύτερου μεγέθους και με περισσότερο χυμό, ενώ όταν, κατά την ωρίμαση των καρπών, ο καιρός είναι ζεστός, η γεύση τους είναι πολύ καλύτερη.

Προτιμά ηλιόλουστες και απάνεμες ζώνες και σε περίπτωση ισχυρών ανέμων κάποιος φυτοφράχτης, φυσικός ή τεχνητός, μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα. Είναι δέντρο που προτιμά γόνιμα εδάφη, με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και με πολύ καλή στράγγιση. Αντιθέτως, αντιμετωπίζει προβλήματα σε εδάφη συνεκτικά και βαριά -που δεν αερίζονται-, καθώς και σε αυτά που περιέχουν υψηλά ποσοστά ασβεστίου και αλάτων.

Ιστορία 

Η ιστορία του φρούτου ανάγεται πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια, στην Κίνα. Λέγεται ότι τα γευστικά φρούτα πήραν το όνομά τους από τους μανδαρίνους, τους ανώτερους κρατικούς λειτουργούς της κινεζικής αυτοκρατορίας, εξαιτίας του χρώματος που είχαν οι στολές τους αλλά και γιατί αντάλλασσαν τα φρούτα αυτά ως δώρα. Τα μανταρίνια Κλημεντίνες πήραν το όνομα τους από τον μοναχό Clement Rodier (1829 - 1904) που εντόπισε την συγκεκριμένη ποικιλία στην Αλγερία. Είναι συνήθως άσπορα, μικρού σχετικά μεγέθους. Είναι διαθέσιμα από τον Νοέμβριο έως τα τέλη Φεβρουαρίου με τις μεγαλύτερες ποσότητες τον Ιανουάριο. Είναι τα εσπεριδοειδή που προτιμούν τα παιδιά. Ο Ρώσος ναύαρχος Λογγίνος Χέιδεν φέρεται να έφερε πρώτος το μανταρίνι στη χώρα μας. Στα αγγλικά το μανταρίνι αναφέρεται πότε ως mandarin και πότε ως tangerine. Η λέξη αυτή αρχικά χρησιμοποιούνταν για μια μικρή ποικιλία πορτοκαλιού που έφερναν από την Ταγγέρη, στο Μαρόκο.

Θρεπτική αξία 

Αποτελεί φρούτο που συμβολίζει τη μακροζωία. Ανήκει στην ομάδα των εσπεριδοειδών όπως το πορτοκάλι, το γκρέιπφρουτ και το λεμόνι. Είναι πλούσια πηγή καλίου και βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Η παρουσία αλάτων βρωμίου δικαιολογεί την ηρεμιστική του δράση. Η αποξηραμένη φλούδα του φρούτου χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική.

Το μανταρίνι μοιάζει με το πορτοκάλι, παρότι είναι λιγότερο πλούσιο σε μεταλλικά άλατα. Η παρουσία αλάτων βρωμίου δικαιολογεί την ηρεμιστική του δράση. Η αποξηραμένη φλούδα του φρούτου χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Επίσης, ο φλοιός του μανταρινιού έχει θεραπευτικές ιδιότητες, διευκολύνει την πέψη και κάνει καλό στην κοιλιά. Σύμφωνα με δύο ιαπωνικές μελέτες, οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας το 2006, η κατανάλωση του φρούτου μειώνει σημαντικά την πιθανότητα να προσβληθεί κάποιος από καρκίνο του ήπατος, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά και διαβήτη. Το μανταρίνι και οι παραλλαγές του (κλημεντίνες, satsuma, tangor) είναι όλες πλούσιες σε καροτινοειδή. Μία μερίδα 100 γραμ. θεωρητικά αποδίδει 53 θερμίδες. Είναι πλούσια πηγή καλίου και βοηθά τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Στατιστικά στοιχεία

·        Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες του Leicester School of Pharmacy, έχουν αποδειχθεί σύμμαχοι της υγείας και όπλα κατά του καρκίνου. Το στοιχείο Salvestrol Q40 που βρέθηκε συγκεντρωμένο σε μεγάλες ποσότητες στη φλούδα τους, αποδείχτηκε πολύ τοξικό για τα καρκινικά κύτταρα κατορθώνοντας να τα εξοντώσει. Σύμφωνα με τον ιατρικό χημικό Dr Hoon L. Tan, το γεγονός ότι δεν τρώμε πια τα φρούτα με τις φλούδες τους μπορεί να είναι μια από τις αιτίες της αύξησης κάποιων τύπων καρκίνου.

·         Περιέχουν άφθονη βιταμίνη C, νιασίνη και θειαμίνη (βιταμίνες του συμπλέγματος Β), βήτα-καροτένιο (που μετατρέπεται σε βιταμίνη Α μέσα στο σώμα μας), κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, φυτικές ίνες και υψηλή ποσότητα εσπεριδίνης στη φλούδα τους, η οποία τους χαρίζει αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Περιέχουν επίσης λουτεΐνη που ενισχύει την όραση και βήτα-κρυπτοξανθίνη που μειώνει την φλεγμονή της αρθρίτιδας.

·         Ιαπωνικές μελέτες απέδειξαν ότι προστατεύουν από καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά, διαβήτη και καρκίνο του ήπατος.

·         Βοηθούν στην πέψη, είναι φυσικά ηρεμιστικά, ενώ το αιθέριο έλαιό τους χαροποιεί και αναζωογονεί. Θεωρούνται φρούτα της μακροζωίας.

·         Γίνονται θαυμάσιο γλυκό κουταλιού, λικέρ, μαρμελάδα, δανείζουν το άρωμά τους σε γλυκίσματα, σιρόπια, παστέλια, αμυγδαλωτά, χυμούς, ακόμα και στην κλασσική φασολάδα (κατά τους Χιώτες).

·         Τα μανταρίνια, εκτός από πολύ γευστικά, αποδεικνύονται και πολύ ευεργετικά για την υγεία, όπως δείχνουν τελευταίες έρευνες Ιαπώνων επιστημόνων, σύμφωνα με τις οποίες η κατανάλωση των συγκεκριμένων εσπεριδοειδών μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου στο ήπαρ.

·         Ενδεικτικά σημειώνεται ότι, μόνο στη Μεγάλη Βρετανία, κάθε χρόνο σημειώνονται 2.800 νέα κρούσματα καρκίνου στο ήπαρ.

·         Σύμφωνα λοιπόν με δύο Ιαπωνικές μελέτες, οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας το 2006, η κατανάλωση μανταρινιού μειώνει σημαντικά την πιθανότητα να εμφανίσει κάποιος καρκίνο του ήπατος, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικό επεισόδιο και διαβήτη. Οι επιστήμονες τονίζουν πως το μυστικό της δύναμης των μανταρινιών βρίσκεται στη βιταμίνη Α και ειδικά σε κάποια συστατικά της, τα καροτενοειδή, τα οποία, εκτός από πολλές ευεργετικές για τον οργανισμό ιδιότητες, δίνουν στα μανταρίνια το πορτοκαλί τους χρώμα.

·         Ιάπωνες ειδικοί από το National Institute of Fruit Tree Science της πόλης Μικάμπι και συνάδελφοί τους από το Prefectural University of Medicine του Κιότο, προχώρησαν σε δύο ξεχωριστές έρευνες, σχετικά με τα μανταρίνια, με τις οποίες προέκυψαν τα αποτελέσματα σχετικά με τις ευεργετικές ιδιότητες των εν λόγω εσπεριδοειδών.

·         Συμπερασματικά, σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, οι ειδικοί επισημαίνουν γενικά πως η κατανάλωση τουλάχιστον πέντε μερίδων φρούτων και λαχανικών την ημέρα, εξοπλίζει τον οργανισμό με βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία και μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Για αυτό είναι εξίσου σημαντική η κατανάλωση διαφορετικών τύπων λαχανικών και φρούτων.